جهان اسلام طی دهه‌های اخیر آبستن تحولات و انقلاب‌های بزرگ فکری، فرهنگی و اجتماعی بوده است که جنبش‌ها و جریان‌های فکری معاصر در جهان اسلام، نقش به سزایی را در این تحولات ایفا کرده‌اند. جنبش‌هایی که تأثیرات فراوانی را در کشورها و حتی فراتر از مرزهای جغرافیایی در جهان اسلام و در سطح بین المللی به­ همراه داشته‌اند.

از این­ رو تحلیل صحیح از وقایع و تحولات جهان اسلام در عصر حاضر و پیش­‌بینی مسیر حرکت توده‌ها، ملل و جریان‌های موثر در آینده در گرو شناخت صحیح از ریشه­ ها، تفکرات، شخصیت­ها و اهداف این جنبش‌ها و جریان‌های‌ فکری است.

یکی از راه‌های شناخت عمیق‌تر این تفکرات و شخصیت‌ها، مراکز مطالعاتی و فرهنگی جهان اسلام است. این مراکز که تنها چند دهه از زمان فعالیت­ آن­ها می‌گذرد، توانسته‌اند تأثیر فراوانی در فضای فکری و فرهنگی جهان اسلام بگذراند.

در بخش اول کتاب کوشیده شده است که علاوه بر ارائه شناخت نسبت به مهم‌ترین عوامل، ریشه‌ها و عقاید موثرترین جنبش‌ها و جریان‌های فکری معاصر در جهان اسلام، شخصیت­های عمده در این جریان­ها نیز معرفی شده و مهم­ترین اقدامات و اهداف هر جنبش ارائه گردد که هر بخش شامل مقدمه ­ای جهت معرفی کلی جنبش، بررسی زمینه ­های تأسیس جنبش و ارائه اطلاعات کلی از مهم­ترین اهداف، اقدامات و رهبران هر جنبش است. شایان ذکر است که در برخی از این جنبش­ها مانند جنبش انصار بیت المقدس در مصر به دلیل تازه تأسیس بودن این جنبش­ها، از برخی سایت­های اینترنتی جهت استناد استفاده شده است که این امر به دلیل نبود مدرک مکتوب در این زمینه در زمان نگارش این کتاب بوده است.

در بخش دوم کتاب به معرفی مهم‌ترین مراکز فکری و فرهنگی جهان عرب پرداخته شده است. ملاک انتخاب این مراکز میزان تأثیرگذاری این مراکز در سطح منطقه است. در این بخش تلاش شده علاوه بر معرفی، گرایش‌های سیاسی و زمینه‌های فعالیت این مراکز نیز نشان داده شود. ضرورت شناخت این مراکز از آنجاست که تحقیقات و پژوهش‌های انجام شده در این مراکز بصورت مستقیم بر اصحاب رسانه و حتی سیاستمداران تأثیرگذار است.

برشی از کتاب:

حزب الله، اقامه دولت اسلامی را واجب شرعی خود می داند و معتقد به نظریه ی ولایت فقیه است، اما در عین حال، نظام سیاسی موجود در لبنان را به رسمیت می شناسد و در این نظام سیاسی، با حضور فعال خود مشارکتی مثبت در روند سیاسی لبنان داشته است. حزب الله حتی با مسیحیان و دروزیان لبنان نیز تعامل سیاسی و اجتماعی دارد و در عمل نمونه ای مثال زدنی از آیه ی 64 سوره ی مبارکه ی آل عمران است.